آیا هر فردی با هر خصوصیتی می تواند واجد شرایط مشاوره و درمان روحی ما باشد؟
ما برای انتخاب راه صحیح زندگی،
برای اتخاذ تصمیم گیری های مهم و حیاتی،
برای داشتن کیفیت زندگی بهتر،
برای رفع مشکلات بین فردی، ارتباطات میان فردی بهتر با دوستان، افراد خانواده، همسر و فرزندان،
برای درماناضطراب، ترس، افسردگی، وسواس، مشکلات خواب و بسیاری از آلام و بیماری های روحی و روانی،
شناخت میزان هوش و سایر استعدادهای خود،
و حتی برای کسب مهارت های زندگی و رشد استعداد های خود،
و بسیاری از امور مهم دیگر نیاز به مشاوره، راهنمایی و رواندرمانی.
آیا هر فردی با هر خصوصیتی می تواند واجد شرایط برای راهنمائی و درمان ما باشد؟
تصور کنید در یک کویر خشک و لم یزرع گم شدید و به دنبال آب و آبادانی می گردید، اگر مسیر درست را به شما نشان بدهند خوب با راهنمائی درست به آبادانی میرسید … و اگر مسیرِ غلط را به شما نشان بدهند… شاید خیلی بیشتر از قبل دچار سردرگمی و پریشانی می شوید و شاید در این کویر با مخاطرات فراوانی مواجه شوید و حتی جان خود را از دست بدهید!
مشاوره های زندگی کمتر از این مثال نیستند . یک راهنمایی و مشاوره غلط می تواند یک زندگی را به هم بریزد. تصور کنید فردی برای ادامه زندگی یا جدایی از همسرش نزد یک مشاور رود، اگر درست مشاوره و راهنمایی نشود شاید زندگی اش برای همیشه در مسیر جدیدی بیفتد. یا فردی برای انتخاب راه جدیدی در زندگی درست هدایت نشود. نتیجه چه خواهد بود؟ یک راهنمایی و مشاوره غلط یک زندگی را به بیراهه میبرد و برای سال های طولانی عمر و منابع یک فرد را تلف می کند. چیزی که دیگر شاید به راحتی قابل جبران نباشد.
آیا واقعاً مشاوره و راهنمائی، رواندرمانی و یا دادن تمرینات ذهنی امور ساده و پیش پا افتاده ای است و هر کسی واجد شرایط این امور مهم می باشد؟
در روانشناسی بیش از ۵۴ شاخه رسمی روانشناسی طبق گزارش APA بزرگترین انجمن روانشناسی جهان ، صرفاً سه یا چهار شاخه آن مرتبط با مشاوره و راهنمایی و رواندرمانی است و آنها عبارتند از روانشناسی بالینی، روانشناسی مشاوره و راهنمائی، روانشناسی بهداشت روانی و تعلیم و تربیت و بقیه شاخه های آن مرتبط با مشاوره راهنمایی و رواندرمانی درمان نیستند. حتی یک روانپزشک هم مجاز به مشاوره و رواندرمانی نیست و قانوناً نباید وارد این عرصه شود. تازه در کنار تحصیلات و تخصص لازم که باید حداقل فوق لیسانس مرتبط و به تائید مجامع رسمی یک کشور باشد ، تجربه و شخصیت مشاور هم واقعاً قابل تأمل است.
انسان دارای حدود ۴۰ مکانیسم دفاع روانی است. چیزی به نام “Ego Mental Mechanism”. این سیستم دفاعی مسئول حفاظت از اصل ماهیت ,وجودی و خود ما در قبال استرس ها و خطرات جدی در زندگی است. درست مانند سیستم ایمنی و دفاع فیزیکی یا بدنی ما که بدون وقفه و شبانه روز بدون اینکه ما متوجه باشیم از تمام بدن ما در مقابل حمله میکروب ها ، باکتری ها ویروس ها و نابهنجاری ها ، ضربههای بیمارگونه و سموم زیست محیطی محافظت می کند بدون اینکه ما متوجه شویم . به همین ترتیب سیستم دفاع روانی، ما را در مقابل انواع اضطراب ها، ترس ها، هیجان ها، ناامیدی ها، افکار منفی گذشته، حال و آینده و آسیب های روانی حفاظت می کنند و در صورتی که این مکانیسم ها به غلط تحریک ، تقویت و یا تضعیف شوند ما در ورطه شرایط وخیم و نابهنجاری قرار می گیریم. مکانیزم های دفاع روانی وظیفه حفاظت از روان، سازگاری ما با استرس های جانکاه زندگی را به عهده دارند و در شرایط بحرانی زندگی ما را به طور ناخودآگاه سازگار و محافظت می کنند بدون اینکه ما خودمان واقف به وجود آنها باشم.
یک مدیتیشن یا هیپنوتیزم نا بجا و غلط، یک ریکی نادرست، یا یک انتقال انرژی نا موزون و حتی یک القاء بیجا به نوعی ورود به سیستم روانی یک فرد است و میتوانند مکانیسم دفاعی و شرایط روحی را مختل کند
و به نوعی باعث وخامت روحی ما شود. کم نیستند کسانیکه بعد از یک مدیتیشن یا هیپنوتیزم نادرست و یا القای انرژی حلقه ای و یا رواندمانی غلط بهم ریخته و حالشان بد شده است.
یک منتور روحی ، یک مشاور یا درمانگر حتماً باید با موازین و مکانیزم ها روحی و اصول بهداشت روان آگاهی لازم را داشته باشد و کلام و رفتارش کاملاً حساب شده و با توجه به شرایط روحی و مکانیزمهای فرد بنا شده باشد.
# از اینها گذشته مشاوره و رواندرمانی توسط فردی که تخصص لازم را ندارد می تواند برای خود آن فرد غیر متخصص هم مضر و خطر ناک باشد و او را با مشکلات و وخامت های روحی عدیده مواجه کند. یک مشاور و رواندرمانگی متخصص باید با اصول آسیب ندیدن از کلام و رفتار یک مراجع مطلع باشد و آموزشهای لازم را دیده باشد.
من همیشه معتقد بوده ام که مشاور و راهنمای خوب ضمن دارا بودن علم و تحصیلات لازم، باید تجربه و سابقه مفید، شخصیت مناسب و عملکرد موفق در زندگی فردی و اجتماعی خود را داشته باشد. خوشبختانه با
پیشرفت های آنفورماتیک و اینترنتی ما با قدری تلاش می توانیم از سوابق علمی، تجارب و شخصیت نسبی افراد مطلع شویم و اگر قادر به این کار نشدیم که فردی را شناسائی بکنیم او را به عنوان منتور یا مشاور خود انتخاب نکنیم.
بخاطر داشته باشید که مشاوره نکردن بهتر از مشاور بد داشتن است.
………………………………………………………………

- Saed Ahmadi (Ph.D.)- Clinical Psychology
- Clinical Counsellor and Psychotherapist (OAMHP, RP(Q), APA- Yoga Therapist, RYT, CYA(Gold)